Nowe prawo zamówień publicznych

Z dniem 1 stycznia 2021 r. zacznie obowiązywać nowa ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej jako Nowe PZP). Przyjęta regulacja zastępuje w całości dotychczasową ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych i jest odpowiedzią na zmianę realiów gospodarczych, w jakich znaleźli się zarówno zamawiający jak i wykonawcy zamówień. W uzasadnieniu projektu Nowego PZP możemy przeczytać, że: „Celem opracowania nowej ustawy jest wprowadzenie nowych rozwiązań opartych na maksymalnej efektywności i przejrzystości udzielanych zamówień publicznych, uwzględniających jednocześnie rolę zamówień publicznych w kształtowaniu polityki państwa oraz potrzebę wsparcia rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, a także innowacyjnych, nowoczesnych produktów i usług.”

Poniżej prezentujemy katalog najistotniejszych zmian wprowadzonych Nowym PZP:

1. Tryb podstawowy dla zamówień poniżej progów UE oraz zamówienia bagatelne

Jest to jedna z kluczowych zmian w stosunku do obowiązujących obecnie przepisów. Tryb podstawowy dla zamówień poniżej progów UE – procedura uproszczona – określony został w art. 275 i nast. Nowego PZP. Celem tego trybu zgodnie z uzasadnieniem projektu Nowego PZP jest zapewnienie odpowiedniej elastyczności oraz możliwości dialogu z wykonawcami. Tryb podstawowy może być realizowany w trzech wariantach:

• pierwszym podobnym do trybu przetargu nieograniczonego, nieuwzględniającym negocjacji,
• drugim przewidującym możliwość negocjacji ofert w celu ich ulepszenia,
• trzecim obejmującym obowiązkowe negocjacje ofert w celu ich ulepszenia

W Nowym PZP wprowadzona została ponadto nowa kategoria zamówień – zamówienia bagatelne, których wartość szacunkowa jest mniejsza niż 130 000 zł, nie mniejsza jednak niż 50 000 zł (art. 2 ust. 2), do których nie stosuje się trybów udzielania zamówień przewidzianych w Nowym PZP, dla których jednak istnieje obowiązek zamieszczania ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych (art. 268 Nowego PZP), w celu zapewnienia szerszej konkurencji i dostępu wykonawców do tego typu zamówień.

2. Zamówienia sektorowe w Nowym PZP

W art. 5 Nowego PZP wprowadzona została definicja zamawiających sektorowych (której w dotychczasowej ustawie brak) oraz działalności sektorowej. Udzielanie zamówień sektorowych zostało uregulowane kompleksowo (a nie tak jak dotychczas, głównie za pomocą odwołań do innych przepisów) w Dziale V Nowego PZP. Na potrzeby zamawiających sektorowych m.in. określony został zupełnie nowy tryb udzielenia zamówienia – sektorowe negocjacje z ogłoszeniem (z licznymi ułatwieniami w stosunku do klasycznych negocjacji z ogłoszeniem).

Zamawiający sektorowi będą mogli skorzystać także z licznych ułatwień, takich jak brak obowiązku przeprowadzania analizy potrzeb i wymagań (określonej w art. 83 Nowego PZP) czy konkursu (art. 325 ust. 2 nowego PZP). Nie będą musieli badać wszystkich podstaw wykluczenia – a jednocześnie będą uprawnieni do określenia dodatkowych podstaw wykluczenia wykonawcy czy warunków udziału w postępowaniu (o ile mają one obiektywny charakter i zostały określone w dokumentach zamówienia), będą mogli również żądać przedstawienia innych podmiotowych środków dowodowych niż określone w przepisach wykonawczych. Nowa ustawa utrzymuje także inne uprawnienia zamawiających sektorowych, przewidziane w dotychczasowych przepisach, takie jak możliwość odrzucenia – w postępowaniach na dostawy – ofert, w których udział produktów pochodzących z państw członkowskich UE nie przekracza 50%, czy też możliwość udzielania zamówień podmiotom powiązanym bez stosowania ustawy.

3. Zmiany w zakresie umów

Nowe PZP wprowadza daleko idące zmiany dotyczące umów w zamówieniach publicznych. Jedną z nich jest nowa zasada współdziałania zamawiającego i wykonawcy przy wykonywaniu umowy, w celu należytej realizacji zamówienia (art. 431 Nowego PZP). Wprowadzony został także katalog klauzul niedozwolonych w umowach o zamówienie publiczne (art. 433), w tym dotyczących określenia odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie (co oznacza, że co do zasady kary umowne będą mogły być naliczane za zwłokę wykonawcy, a nie za opóźnienie), czy też zapisów umożliwiających zamawiającemu ograniczenie zakresu zamówienia bez wskazania minimalnej wartości lub wielkości świadczenia stron.

Z drugiej strony w art. 436 uregulowane zostały obowiązkowe postanowienia umowne, takie jak określenie terminu realizacji w dniach, tygodniach, miesiącach lub latach (a nie poprzez wskazanie konkretnej daty końcowej), czy też konieczność podania w umowie łącznej maksymalnej wysokości kar umownych. Obowiązkowe będzie także przewidywanie w umowach (na roboty budowlane lub usługi, zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy) waloryzacji w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia (art. 439). Ponadto obowiązkowa zapłata wynagrodzenia w częściach lub udzielanie zaliczek w umowach zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy rozszerzona została także na umowy na dostawy lub usługi (obecnie dotyczy tylko umów na roboty budowlane).

4. Zmiany dotyczące postępowania odwoławczego

W Nowym PZP podkreśla się szczególne znaczenie odwołań na projektowane zapisy umowne – ich składanie jest możliwe również na gruncie obecnej ustawy, jednak po wejściu w życie nowych przepisów należy spodziewać się znacznie większej częstotliwości odwołań na stosowane klauzule abuzywne, czy też na brak wymaganych regulacji umownych. Ponadto usunięte zostały ograniczenia w składaniu odwołań w postępowaniach poniżej progów unijnych – będą one mogły dotyczyć wszystkich aspektów postępowania, a nie jak obecnie tylko wybranych czynności zamawiającego.

Omawiana ustawa wprowadza także nowe regulacje dotyczące pełnomocników stron w postępowaniu odwoławczym. Zgodnie z art. 510 Nowego PZP pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Pełnomocnikiem może być również pracownik jednostki.

Niewątpliwie uchwalenie zupełnie nowej ustawy Prawo zamówień publicznych przyniesie wiele istotnych zmian zarówno dla zamawiających jak i wykonawców. Najbliższe miesiące przesądzą o skuteczności oraz efektywności przyjętych regulacji, kiedy zostaną one zastosowane w praktyce.

ŹRÓDŁA:

1. Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2019, poz. 2019)
2. Uzasadnienie do projektu ustawy Prawo zamówień publicznych – Druk nr 3624

Autor: Katarzyna Dziąćko / Kinga Witajewska / COMITE Sp. z o.o.

ustawa Pzp – nowelizacja – część II

Nie słabną głosy o realnym zagrożeniu niedotrzymania terminu wdrożenia dyrektyw unijnych związanych z zamówieniami publicznymi. Rząd pierwotnie planował stworzyć zupełnie nową Ustawę, jednak ze względu na krótki czas oraz chęć korzystania z nowej puli funduszy europejskich zdecydował się jedynie na jej nowelizację. Jak już wspominaliśmy, zgodnie z przyjętym harmonogramem, Polska ma czas na wdrożenie nowych dyrektyw unijnych dotyczących zamówień publicznych do 18 kwietnia 2016 roku. Nawet jeśli nie uda się do tego czasu zakończyć trwających prac, Zamawiający będą mogli bez przeszkód ogłaszać i prowadzić postępowania przetargowe. W takiej sytuacji Komisja Europejska będzie miała jednak prawo uznać, że kwoty wydawane w ramach prowadzonych postępowań są niezgodne z unijnymi przepisami, nie są wydatkami kwalifikowanymi i nie powinny zostać rozliczone. Konsekwencji finansowych ewentualnych opóźnień nie poniosą w tej sytuacji beneficjenci, ale Skarb Państwa i to on zostanie obciążony nałożonymi przez Komisję Europejską karami. Potwierdził to Departament Koordynacji Wdrażania Funduszy UE Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju w komunikacie o istniejącym zagrożeniu niedotrzymania terminu wdrożenia tych przepisów i możliwych negatywnych konsekwencjach dla budżetu państwa.

Niezależnie od dochowania terminu, zgodnie z deklaracjami Prezesa UZP, znowelizowana ustawa Pzp oprócz przepisów nowego unijnego prawa (obowiązkowych do wdrożenia), o których była mowa w poprzednim poście, planuje wprowadzić także wiele przepisów fakultatywnych, czyli takich, co do których swoboda decyzji pozostawiona jest państwom członkowskim. Wśród nich wymieniane do potrzeby wdrożenia to m.in. zamówienia zastrzeżone dla określonej kategorii wykonawców np. zatrudniających osoby niepełnosprawne, tryb negocjacji bez uprzedniej publikacji, ograniczenie stosowania kryterium cenowego, zastosowanie odwróconej procedury w przetargu nieograniczonym (Zamawiający będzie najpierw badał ofertę, a dopiero później zdolności podmiotowe Wykonawcy).

W znowelizowanej ustawie Pzp mają się również znaleźć jako obowiązkowe, przesłanki wykluczenia określone w dyrektywach jako fakultatywne np. gdy wykonawca nie będzie przestrzegał obowiązków wynikających z prawa pracy, socjalnego, czy przepisów ochrony środowiska.

Reorganizacji mają ulec także kompetencje Prezesa UZP i Krajowej Izby Odwoławczej (KIO) poprzez rozdzielenie organizacyjne. Aktualnie Izba jest organem odwoławczym w systemie środków ochrony prawnej, członkowie jej są niezawiśli w orzekaniu, jednak to Urząd pełni funkcje organizacyjne, finansowe i techniczne. Finalnie KIO ma stać się instytucją całkowicie odrębną, z własnym biurem i budżetem.

Inną bardzo istotną i moim zdaniem wskazaną zmianą, zaproponowaną przez Urząd Zamówień Publicznych, ma być utworzenie docelowo wyspecjalizowanego sądu ds. zamówień publicznych. Takie rozwiązanie służyłoby ujednoliceniu orzecznictwa w tej dziedzinie oraz odciążeniu sądów okręgowych, które obecnie rozpatrują skargi stron na orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej. Czy jednak tak się stanie -zobaczymy.

autor: Krzysztof Robacki