Nowe prawo zamówień publicznych

Z dniem 1 stycznia 2021 r. zacznie obowiązywać nowa ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej jako Nowe PZP). Przyjęta regulacja zastępuje w całości dotychczasową ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych i jest odpowiedzią na zmianę realiów gospodarczych, w jakich znaleźli się zarówno zamawiający jak i wykonawcy zamówień. W uzasadnieniu projektu Nowego PZP możemy przeczytać, że: „Celem opracowania nowej ustawy jest wprowadzenie nowych rozwiązań opartych na maksymalnej efektywności i przejrzystości udzielanych zamówień publicznych, uwzględniających jednocześnie rolę zamówień publicznych w kształtowaniu polityki państwa oraz potrzebę wsparcia rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, a także innowacyjnych, nowoczesnych produktów i usług.”

Poniżej prezentujemy katalog najistotniejszych zmian wprowadzonych Nowym PZP:

1. Tryb podstawowy dla zamówień poniżej progów UE oraz zamówienia bagatelne

Jest to jedna z kluczowych zmian w stosunku do obowiązujących obecnie przepisów. Tryb podstawowy dla zamówień poniżej progów UE – procedura uproszczona – określony został w art. 275 i nast. Nowego PZP. Celem tego trybu zgodnie z uzasadnieniem projektu Nowego PZP jest zapewnienie odpowiedniej elastyczności oraz możliwości dialogu z wykonawcami. Tryb podstawowy może być realizowany w trzech wariantach:

• pierwszym podobnym do trybu przetargu nieograniczonego, nieuwzględniającym negocjacji,
• drugim przewidującym możliwość negocjacji ofert w celu ich ulepszenia,
• trzecim obejmującym obowiązkowe negocjacje ofert w celu ich ulepszenia

W Nowym PZP wprowadzona została ponadto nowa kategoria zamówień – zamówienia bagatelne, których wartość szacunkowa jest mniejsza niż 130 000 zł, nie mniejsza jednak niż 50 000 zł (art. 2 ust. 2), do których nie stosuje się trybów udzielania zamówień przewidzianych w Nowym PZP, dla których jednak istnieje obowiązek zamieszczania ogłoszenia o zamówieniu w Biuletynie Zamówień Publicznych (art. 268 Nowego PZP), w celu zapewnienia szerszej konkurencji i dostępu wykonawców do tego typu zamówień.

2. Zamówienia sektorowe w Nowym PZP

W art. 5 Nowego PZP wprowadzona została definicja zamawiających sektorowych (której w dotychczasowej ustawie brak) oraz działalności sektorowej. Udzielanie zamówień sektorowych zostało uregulowane kompleksowo (a nie tak jak dotychczas, głównie za pomocą odwołań do innych przepisów) w Dziale V Nowego PZP. Na potrzeby zamawiających sektorowych m.in. określony został zupełnie nowy tryb udzielenia zamówienia – sektorowe negocjacje z ogłoszeniem (z licznymi ułatwieniami w stosunku do klasycznych negocjacji z ogłoszeniem).

Zamawiający sektorowi będą mogli skorzystać także z licznych ułatwień, takich jak brak obowiązku przeprowadzania analizy potrzeb i wymagań (określonej w art. 83 Nowego PZP) czy konkursu (art. 325 ust. 2 nowego PZP). Nie będą musieli badać wszystkich podstaw wykluczenia – a jednocześnie będą uprawnieni do określenia dodatkowych podstaw wykluczenia wykonawcy czy warunków udziału w postępowaniu (o ile mają one obiektywny charakter i zostały określone w dokumentach zamówienia), będą mogli również żądać przedstawienia innych podmiotowych środków dowodowych niż określone w przepisach wykonawczych. Nowa ustawa utrzymuje także inne uprawnienia zamawiających sektorowych, przewidziane w dotychczasowych przepisach, takie jak możliwość odrzucenia – w postępowaniach na dostawy – ofert, w których udział produktów pochodzących z państw członkowskich UE nie przekracza 50%, czy też możliwość udzielania zamówień podmiotom powiązanym bez stosowania ustawy.

3. Zmiany w zakresie umów

Nowe PZP wprowadza daleko idące zmiany dotyczące umów w zamówieniach publicznych. Jedną z nich jest nowa zasada współdziałania zamawiającego i wykonawcy przy wykonywaniu umowy, w celu należytej realizacji zamówienia (art. 431 Nowego PZP). Wprowadzony został także katalog klauzul niedozwolonych w umowach o zamówienie publiczne (art. 433), w tym dotyczących określenia odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienie (co oznacza, że co do zasady kary umowne będą mogły być naliczane za zwłokę wykonawcy, a nie za opóźnienie), czy też zapisów umożliwiających zamawiającemu ograniczenie zakresu zamówienia bez wskazania minimalnej wartości lub wielkości świadczenia stron.

Z drugiej strony w art. 436 uregulowane zostały obowiązkowe postanowienia umowne, takie jak określenie terminu realizacji w dniach, tygodniach, miesiącach lub latach (a nie poprzez wskazanie konkretnej daty końcowej), czy też konieczność podania w umowie łącznej maksymalnej wysokości kar umownych. Obowiązkowe będzie także przewidywanie w umowach (na roboty budowlane lub usługi, zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy) waloryzacji w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia (art. 439). Ponadto obowiązkowa zapłata wynagrodzenia w częściach lub udzielanie zaliczek w umowach zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy rozszerzona została także na umowy na dostawy lub usługi (obecnie dotyczy tylko umów na roboty budowlane).

4. Zmiany dotyczące postępowania odwoławczego

W Nowym PZP podkreśla się szczególne znaczenie odwołań na projektowane zapisy umowne – ich składanie jest możliwe również na gruncie obecnej ustawy, jednak po wejściu w życie nowych przepisów należy spodziewać się znacznie większej częstotliwości odwołań na stosowane klauzule abuzywne, czy też na brak wymaganych regulacji umownych. Ponadto usunięte zostały ograniczenia w składaniu odwołań w postępowaniach poniżej progów unijnych – będą one mogły dotyczyć wszystkich aspektów postępowania, a nie jak obecnie tylko wybranych czynności zamawiającego.

Omawiana ustawa wprowadza także nowe regulacje dotyczące pełnomocników stron w postępowaniu odwoławczym. Zgodnie z art. 510 Nowego PZP pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Pełnomocnikiem może być również pracownik jednostki.

Niewątpliwie uchwalenie zupełnie nowej ustawy Prawo zamówień publicznych przyniesie wiele istotnych zmian zarówno dla zamawiających jak i wykonawców. Najbliższe miesiące przesądzą o skuteczności oraz efektywności przyjętych regulacji, kiedy zostaną one zastosowane w praktyce.

ŹRÓDŁA:

1. Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2019, poz. 2019)
2. Uzasadnienie do projektu ustawy Prawo zamówień publicznych – Druk nr 3624

Autor: Katarzyna Dziąćko / Kinga Witajewska / COMITE Sp. z o.o.

e-faktury z zamówieniach publicznych

W dniu 5 września 2016 roku rząd przyjął projekt, którego celem jest wprowadzenie e-faktur w zamówieniach publicznych. Celem ustawy jest zmniejszenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej poprzez ograniczenie wydruków oraz wysyłek pocztowych i kurierskich oraz wyeliminowanie błędów pojawiających się przy ręcznym wprowadzaniu danych. Dzięki stosowaniu takich faktur rozwinąć ma się system płatności bezgotówkowych. Oczekuje się też większego udziału polskich przedsiębiorców w zamówieniach publicznych realizowanych w innych państwach unijnych.
Ustawa o elektronicznym fakturowaniu ma wdrożyć przepisy dyrektywy 2014/55/UE w sprawie fakturowania elektronicznego w zamówieniach publicznych. Zobowiązuje ona zamawiających we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej do przyjmowania e-faktur związanych z realizacją zamówień publicznych i ma ona zostać wdrożona do 27 listopada 2018 r.

W praktyce oznacza to, że administracja publiczna zostanie zobowiązana do przyjmowania faktur elektronicznych, a dwa lata później obowiązek wystawiania takich dokumentów obejmie także przedsiębiorców. Nowe faktury mają mieć usystematyzowany charakter, czyli spełniające określone parametry, który umożliwi ich automatyczne przekazywanie oraz przetwarzanie w systemach finansowo-księgowych. Aktualnie najpopularniejsza e-faktura wystawiana w pliku PDF nie spełnia wprowadzanego standardu. Nowe e-faktury będą zgodne z normą europejską oraz jednym z zalecanych przez Komisję Europejską formatów. Wzór takiej faktury zostanie zaprezentowany w maju 2017 roku. „Zgodnie z założeniami, odbieranie ustrukturyzowanych faktur elektronicznych przez zmawiających ma być obowiązkowe od 26 listopada 2018 r., a ich wystawienie przez wykonawców – od 1 listopada 2020 r. Ustawa ma wejść w życie 26 stycznia 2018 r.”

Projektem ustawy zostaną objęci nie tylko zamawiający i wykonawcy, ale także koncesjodawcy i koncesjonariusze, zgodnie z ustawą o koncesji na roboty budowlane lub usługi z dnia 9 stycznia 2009 roku. W projekcie ustawy przewidziano także możliwość wystawiania, wysyłania oraz odbierania drogą elektroniczną dokumentów związanych z realizacją zamówień publicznych, innych niż faktury elektroniczne (e-faktury) oraz wykonaniem umowy koncesji na usługi i roboty budowlane. Zostaną określone także zasady funkcjonowania systemu teleinformatycznego służącego do wymiany dokumentów elektronicznych i ustrukturyzowanych faktur elektronicznych oraz przetwarzania i udostępniania informacji związanych z realizacją zamówień publicznych.